Een afgelegen boerderij in de moerassen van IJsland – 1922 (3)
Een paar jaar rijk
IJsland.
Niet één keer kijkt Bjart van het Zomerhuis om. Hij loopt met zijn oude Bles aan de leidsels de grote, nieuwe weg op, in de richting van de bergen die blauw opdoemen in de ochtendmist. Drieëntwintig jaar heeft hij hier gewoond en voor- en tegenspoed gekend. Maar hij kijkt niet één keer om. Vorige week is zijn grond in het openbaar verkocht, samen met zijn stallen, omdat hij zijn leningen niet kon aflossen. Jon van Buitenroodmoeras, de grootgrondbezitter, heeft het land van Bjart met de moerassen, de weiden en de stallen gekocht.
Nooit had Bjart schulden gehad. Zorgvuldig had hij zijn geld bewaard en het verstandig uitgegeven om stap voor stap zijn bedrijf uit te breiden met hier een schuur en daar een stal. En opeens was er welvaart, rijkdom. Ver weg vlogen oorlogszuchtige landen elkaar naar de keel en er ontbrandde een monsterachtige oorlog, waarin miljoenen vermoord werden. De prijzen voor vlees en wol vlogen omhoog en opeens was het arme IJsland rijk en raakten de kleine boeren in goede doen.
De overheid legde een grote weg aan vlak langs Bjarts boerderij. Banken concurreerden met elkaar om boeren een lening aan te smeren. Gewiekste vertegenwoordigers van aannemers gingen de boerderijen af om de eeuwig zuinige boeren over te halen nu eens een echt betonnen huis te bouwen. Politici beloofden allerlei subsidies aan boeren als ze maar wilden uitbreiden en moderniseren.
Lang geleden, toen zijn dochter Sola, zijn lievelingskind – zijn 'levensbloem', zoals Bjart haar noemde – eens heel droevig was over hun armoedige bestaan, had hij haar beloofd 'ooit' een prachtig huis te bouwen, nog mooier dan dat van grootgrondbezitter Jon. Nu was het zijn kans. Van de verschillende leningen met al hun voorwaarden snapte hij niet veel, maar de veeprijzen waren goed, dus het zou wel in orde komen.
IJsland.
Zes jaar lang hield de bedwelming aan, toen stortten de prijzen in en ging de ene boer na de andere failliet. Bart zijn stokoude schoonmoeder had nog een lapje grond in Gruishut, een erg afgelegen gehuchtje. Daar heeft hij de afgelopen weken opnieuw een boerderij gebouwd van plaggen, met beneden een stal voor zijn dieren en boven, onder het schuine dak een woonplek voor de mensen.
Bjart loopt met de oude Bles aan de leidsels. In een draagstoel aan de ene kant zit zijn oude schoonmoeder, en aan de andere kant de twee kleine kinderen van Sola, zijn geliefde dochter, voor wie hij alles overheeft. Bjart kijkt niet achterom, niet één keer. In Gruishut gaat hij verder met zijn schapen.
_______________________
Bron
Onafhankelijke mensen (1934) van de IJslandse schrijver Halldór Laxness is een monumentale roman over kleine schapenboeren: krachtig en ontroerend.
Ga naar:
= deel 1:
Het rendier – een afgelegen boerderij in de moerassen van IJsland – 1899 (1), verhaal 32.
= deel 2:
Na dertig jaar onafhankelijk – een afgelegen boerderij in de moerassen van IJsland – 1911 (2), verhaal 54.
= de volgende pagina: Hongersnood - bergstreek in Peru – rond 1922 (2), verhaal 73.
= de Inhoudsopgave, verhaal 72.
